به گزارش زیست فناوری بن یاخته رویش، بیش از یکسال از شیوع بیماری کرونا و اعلام سازمان بهداشت جهانی مبنی بر همه‌گیری این بیماری می گذرد. خوشبختانه با تأیید اضطراری واکسن های ارائه شده شرایط امید بخشی برای مقابله با این همه‌گیری مهیا شده است. کشور ما تیز باآغاز برنامه واکسیناسیون در جهت تحقق این امر گام نهاده است و هر روز بر تعداد افراد واکسینه شده افزوده می شود. در ادامه چند سؤال رایج پیرامون واکسن کووید-19 را پاسخ می دهیم.

تا چه مدت پس از تزریق واکسن کرونا از بیماری مصونیت داریم؟
به علت کافی نبودن مطالعات پاسخ دقیقی به این سوال وجود ندارد. اما گزارش شده است که در بیشتر افراد، آنتی بادی هایی که ویروس کرونا را تشخیص می دهند می توانند حداقل یک سال پس از عفونت دوام بیاورند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد واکسن ها محافظت بالاتری نسبت به عفونت طبیعی دارند؛ بنابراین، انتظار نمی رود که ایمنی برای افراد واکسینه شده کمتر باشد.
محققان دریافتند افراد با سابقه‌ی ابتلا به کرونای حاد، سطح آنتی بادی بیشتری نسبت به افراد با سابقه‌ی بیماری خفیف داشتند. پس، ممکن است افرادی که عفونت خفیف داشتند زودتر از افراد مبتلا به نوع شدید بیماری مستعد ابتلا به عفونت مجدد شوند.
همچنین، سلول های ایمنی سلولی به نام سلول های T نیز برای مقابله با عفونت ها مهم هستند. مطالعات حاکی از آن است که سلول های T نیز حداقل برای شش ماه پس از بهبودی از یک عفونت طبیعی به طور بالقوه تا یکسال در حالت آماده باش هستند.

اگر بعد از تزریق واکسن عوارض جانبی ظاهر نشدند، آیا واکسن مؤثر بوده است؟
بسیاری از عوارض جانبی در اثر انواعی از پاسخ های ایمنی ایجاد می شوند که مسئولیت ایجاد ایمنی پایدار نیستند. این دلیل که سیستم ایمنی شما پاسخ خاصی را که منجر به تب زایی می شود، القا نمی کند، به این معنی نیست که بخشی را که توقع داریم با واکسن القا کنیم، القا نمی کند.

آیا برای تشخیص مؤثر بودن واکسن، باید آزمایش آنتی بادی انجام داد؟
خیر. این کار توصیه نمی شود. در حال حاضر ، بسیاری از آزمایش های آنتی بادی موجود، برای اندازه گیری سطح آنتی بادی ایجاد شده به دنبال تزریق واکسن اختصاصی نیستند. این آزمایشات برای تعیین اینکه آیا افراد در گذشته به SARS-CoV-2 مبتلا بوده اند یا نه استفاده می شود. در افراد واکسینه شده بدون سابقه ی ابتلا به کووید ممکن است نتیجه منفی کاذب مشاهده شود. لذا، تنها کافی است که شما همان طور که در رابطه با واکسن هایی که در دوره ی کودکی تزریق می شوند اعتماد داشته باشید که کارایی این واکسن ها بسیار بالا است. البته افراد با سابقه ی نقص در تولید آنتی بادی می توانند تست اختصاصی شناسایی واکسن را انجام دهند.

آیا در فردی که سابقه‌ی ابتلا به COVID-19 را داشته است، الزامی برای تزریق واکسن وجود دارد؟
بله. پاسخ ایمنی شما هنگام آلوده شدن به SARS-CoV-2 ایده آل نیست. به این دلیل که حداقل چهار پروتئین ویروس کرونا باعث مهار پاسخهای ایمنی شده و ممکن است به توانایی ایجاد خاطرات ایمنی پایدار آسیب برساند. مطالعات همچنین نشان می دهد افرادی که دو دوز واکسن mRNA دریافت کرده اند نسبت به افرادی که از COVID-19 بهبود یافته‌اند ، آنتی بادی های خنثی کننده بیشتری تولید می کنند - نوعی که از ورود ویروس به سلول جلوگیری می کند. مصونیت واکسن‌ها بسیار مقاوم‌تر از مصونیت در برابر عفونت است. واکسن های موجود بسیار بهتر از عفونت طبیعی کار می کنند.
پژوهشگران هنوز در حال بحث و بررسی هستند که آیا افرادی که قبلاً عفونت داشته اند به هر دو دوز واکسن احتیاج دارند یا فقط با یک دوز می توانند از بین بروند. البته، هر فرد باید دوزهای توصیه شده برای واکسن خود را به طور کامل و بر اساس زمان بندی دریافت کند.
گفته می شود، در افرادی که بیمار شده‌اند و با آنتی بادی های مونوکلونال یا یا پلاسمای بهبود یافتگان درمان شده اند باید 90 روز تا تزریق واکسن COVID-19 صبر کنند؛ زیرا، در غیر این صورت، این روش های درمانی می توانند در پاسخ ایمنی اختلال ایجاد کنند.

آیا واکسن می تواند به افراد در بهبودی COVID طولانی شده کمک کند؟
بررسی ها نشان داده‌است که حدود 30 تا 40 درصد از افرادی که علائم مداوم دارند؛ معروف به عوارض حاد پس از کووید یا COVID طولانی شده، بعد از واکسیناسیون احساس بهتری دارند.
علت دقیق آن هنوز مشخص نیست. یک فرضیه این است که سیستم ایمنی افراد مبتلا به COVID طولانی شده هرگز آلودگی را کاملاً پاک نکرده است. واکسیناسیون ممکن است منجر به از بین رفتن عفونت ویروسی طولانی مدت و یا تنظیم مجدد سیستم ایمنی بدن شود. محققان در حال انجام آزمایشات بالینی برای بررسی این موضوع هستند.

آیا واکسن های فعلی می توانند در برابر انواع مختلف ویروس کرونا ایمنی زایی کنند؟
برای سویه های متفاوت ویروس کرونا که تاکنون ظاهر شده اند ، هنوز به نظر می رسد آنتی بادی هایی که توسط واکسن COVID-19 استفاده می شوند در برخی کشور‌ها وظیفه خود را انجام می دهند و مردم را از بدترین بیماری محافظت می کنند.
اما کارایی واکسن ها علیه دیگر سویه‌های ویروس از شرکت‌های متفاوت مشابه هم نیست. البته مطالعات بیشتری در این زمینه لازم است.

آیا امکان دستیابی به مصونیت گروهی علیه کرونا وجود دارد؟
به طور کلی، هنوز نمی دانیم. اما دستیابی به مصونیت گروهی در بعضی کشور ها بسیار دشوارتر به نظر می رسد. زیرا، سرعت واکسیناسیون کم است و انواع واگیردارتر ویروس در حال شکل گیری است.
مصونیت گروهی به عنوان پایان نهایی همه گیری در نظر گرفته می شود و عبارت است از درصدی از جمعیت که باید برای جلوگیری از انتشار ویروس ایمن باشد. وقتی به طور متوسط فرد آلوده ویروس را به کمتر از یک فرد دیگر منتقل می کند، به ایمنی گروهی رسیده و شیوع های کوچک نمی توانند از کنترل خارج شوند.
در اوایل، تخمین آستانه مورد نیاز برای رسیدن به برآورد مصونیت گروهی از 60 تا 70 درصد جمعیت بود. این تعداد از برآورد اولیه شدت مسری بودن ویروس ناشی می شود. اما ویروس ها می توانند تغییر کنند و تخمین ها به بالای 80 درصد افزایش یافته است. زیرا، انواع نگران کننده تری مانند ویروس کرونای انگلیسی، که تا 70 درصد قابل انتقال است، وجود دارد.

واکسیناسیون مؤثرترین راه برای مقابله با این همه‌گیری می باشد. با پیوستن به برنامه‌ی واکسیناسیون کشوری و نادیده گرفتن شایعات برای رسیدن به پایان این همه‌گیری اثر گذار باشیم.